زمستانی ، زمان بيرون آمدن را پيش بينی می‏كند ، اينچنين موجود اينچنين‏
روزيش تضمين شده ، و تطبيق داده شده است ، خداوند منان هرگز او را از
ياد نمی‏برد ، ولو در زير سنگ سخت باشد ، اگر در مجرای ورودی و خروجی‏
غذا و در ساختمان شكم او و گوش و چشم او ، كه در سرش قرار داده شده‏
تفكر و تحقيق كنی و آنها را كشف كنی سخت در شگفت خواهی رفت " .
ولی بيشتر بحثهای نهج البلاغه درباره توحيد ، بحثهای تعقلی و فلسفی است‏
، اوج فوق العاده نهج‏البلاغه در اين بحثها نمايان است ، در بحثهای توحيدی‏
تعقلی نهج البلاغه آنچه اساس و محور و تكيه گاه همه بحثها و استدلالها و
استنتاجها است اطلاق و لاحدی و احاطه ذاتی و قيومی حق است ، علی ( ع ) در
اين قسمت داد و سخن را داده است ، نه پيش از او و نه بعد از او كسی به‏
او نرسيده است .
مساله ديگر " بساطت مطلقه " و نفی هر گونه كثرت و تجزی و نفی هر
گونه مغايرت صفات حق با ذات حق است ، در اين قسمت نيز مكرر بحث به‏
ميان آمده است .
يك سلسله مسائل عميق و بی‏سابقه ديگر نيز مطرح است از قبيل : اوليت‏
حق در عين آخريت او و ظاهريت او در عين باطنيتش ، تقدم او بر زمان و
بر عدد ، و اينكه قدمت او قدمت زمانی و وحدت او وحدت عددی نيست ،
علو و سلطان و غنای ذاتی حق ، مبدعيت