انتقاد از خلفا

مساله سوم در اين موضوع انتقاد از خلفا است ، انتقاد علی ( ع ) از
خلفا غير قابل انكار است و طرز انتقاد آنحضرت آموزنده است . انتقاد
علی ( ع ) از خلفاء احساساتی و متعصبانه نيست ، تحليلی و منطقی است و
همين است كه به انتقادات آن حضرت ارزش فراوان می‏دهد . انتقادات اگر
از روی احساسات و طغيان ناراحتيها باشد ، يك شكل دارد ، و اگر منطقی و
براساس قضاوت صحيح در واقعيات باشد شكلی ديگر . انتقادهای احساساتی‏
معمولا درباره همه افراد يك نواخت است ، زيرا يك سلسله ناسزاها و
طعن‏ها است كه نثار می‏شود . سب و لعن ضابطی ندارد .
اما انتقادهای منطقی مبتنی بر خصوصيات روحی و اخلاقی و متكی بر نقطه‏های‏
خاص تاريخی زندگی افراد مورد انتقاد می‏باشد ، چنين انتقادی طبعا
نمی‏تواند در مورد همه افراد يكسان و بخشنامه وار باشد . در همين جا است‏
كه ارزش درجه واقع بينی انتقاد كننده