ارزش تعقلات فلسفی در مسائل ماوراء طبيعی

گفتيم كه در نهج البلاغه مسائل الهی به دو گونه مطرح شده است : در يك‏
گونه آن جهان محسوس با نظاماتی كه در آن به كار رفته به عنوان "
آئينه‏ای " كه آگاهی و كمال پديد آورنده خود را ارائه می‏دهد مورد تامل و
جستجو قرار گرفته است . و در گونه ديگر انديشه‏های تعقلی محض و محاسبات‏
فلسفی خالص وارد عمل گرديده است . بيشترين بحثهای الهی نهج البلاغه را
تفكرات عقلی محض و محاسبات فلسفی خالص تشكيل می‏دهد ، درباره شؤون و
صفات كماليه و جلاليه ذات حق تنها از شيوه دوم استفاده شده است .
چنانكه می‏دانيم ، در ارزش اينگونه بحثها و در بكار بردن اين شيوه تفكر
، شك و ترديدهائی هست ، همواره افرادی بوده و هستند كه اينگونه بحثها
را از نظر عقلی و يا شرعی و يا هر دو ناروا می‏دانند . در عصر ما گروهی‏
ادعا می‏كنند كه روح اسلام با اينچنين تجزيه و تحليلها ناسازگار است و
مسلمين تحت تاثير