تمجيد است و به نام " مسائل فلسفی " معروف است در حقيقت مربوط به
فلسفه نيست ، بلكه مربوط به رياضيات يا فيزيك يا روانشناسی است .
و الحق بايد انصاف داد فلاسفه اسلامی كه بيشتر همت خويش را صرف تحقيق
در اين فن كردهاند خوب از عهده اين كار بر آمدهاند و فلسفه نيمه كاره
يونان را تا حد زيادی جلو بردهاند و با آنكه فلسفه يونان در ابتدای ورود
در حوزه اسلامی مجموعا بيش از دويست مسأله هفتصد نبود ، در فلسفه اسلامی
بالغ بر هفتصد مسأله شده است و علاوه اصول و مبانی و طرق استدلال حتی در
مسائل اوليه يونان به كلی تغيير كرده و مسائل فلسفه تقريبا خاصيت رياضی
پيدا كرده . اين خصوصيت در فلسفه صدرالمتألهين كاملا هويداست و بايد
انصاف داد كه در اين جهت تقدم با دانشمندان اسلامی است .
اينها مطالبی است كه در ضمن اين سلسله مقالات با اسناد و دلائل بر
خواننده محترم روشن خواهد گشت .
مدتی است كه موج فلسفه اروپا به ايران هم رسيده و كم و بيش رسالات
فلسفی از زبانهای اروپايی به فارسی ترجمه شده است و شايد اولين نشريه
فلسفی جديد به زبان فارسی ، ترجمه رساله گفتار ، دكارت است كه در يك
قرن پيش به وسيله كنت گوبينو و دستياری بعضی ترجمه شده و البته بعدها
هر چه بيشتر صيت علوم غربی پيچيد نام علما و فلاسفه غرب هم بيشتر بر سر
زبانها افتاد و به تدريج كتابها و رسالههای بيشتری به زبان فارسی منتشر
شد و عدهای هم از طريق رسالات و مجلات عربی از نظريات جديد آگاه میشدند
و با اينكه مدتی است كه توجه علاقهمندان جلب شده است كه عقايد و آراء
جديد در فلسفه قديم وارد شود و بين نظريات جديد و نظريات فلاسفه اسلامی
مقايسه شود متأسفانه تاكنون اين منظور عملی نگرديده و از آن زمان تاكنون
آنچه رسالات فلسفی نشر يافته يا صرفا به سبك قدما بوده و احيانا در
مسائل مرتبط به طبيعيات و فلكيات هم كه نظريات جديد به كلی مخالف
آنهاست باز از سبك قديم پيروی شده ، و يا آنكه صرفا جنبه نقل و ترجمه
نظريات جديد را داشته است ، و چون طريق تحقيق و سبك ورود و خروج فلاسفه
|