جمع " سفر " گرفته . در كتاب مذاهب و فلسفههای آسيای وسطی صفحه 81
مینويسد : ملاصدرا چند كتاب ديگر راجع به مسافرت ( سفرنامه ) نوشته است
" .
كتابی كه مرحوم اقبال پاكستانی به زبان انگليسی هنگام تحصيل در دانشگاه
كمبريج به نام توسعه حكمت در اسلام منتشر كرده است به دست نيامد ولی
قدر مسلم اين است كه بسيار مختصر و ناچيز بوده است .
اين دو نفر ( كنت گوبينو و ادوارد برون ) از مستشرقين بزرگ به شمار
میروند . دانشمند متتبع مرحوم شيخ محمد خان قزوينی كه خود در حدود سی سال
در كتابخانههای م ختلف اروپا مشغول مطالعه بوده است و با بسياری از
خاورشناسان رابطه نزديك و صميمی داشته است ، در مقالهای كه در مجله
ايرانشهر چاپ برلين به مناسبت فوت ادوارد برون منتشر كرده و جزء "
بيست مقاله " ايشان ضبط شده است درباره ادوارد برون میگويد :
" مابين مستشرقين اروپا و امريكا هيچكس اينهمه زحمت درباره ادبيات
ايران نكشيده است و مخصوصا به ادبيات و ذوقيات و معنويات ايران يعنی
به افكار حكما و عرفا و ارباب مذاهب اين مملكت اين اندازه محبت خالص
و صميمی از اعماق قلب نداشته است " .
ايضا در همان مقاله راجع به كنت گوبينو مینويسد :
" وی از نويسندگان بسيار مشهور فرانسه است و صاحب تأليفات در
مواضيع فلسفی و اجتماعی و مذهبی و تاريخی و غيره و مؤسس طريقه مخصوصی
است از فلسفه تاريخ معروف به " گوبينيسم " كه مخصوصا در آلمان پيروان
زياد دارد . ولی در سنوات 1271 - 1274 ( هجری قمری ) به سمت نيابت اول
سفارت فرانسه در تهران و در سنوات 1278 - 1280 به سمت وزير مختاری
همان دولت در همان شهر اقامت داشته است " .
چنانكه ملاحظه میفرماييد يكی از اين دو مستشرق بزرگ صدرالمتألهين را
تابع مكتب مشاء معرفی میكند و ديگری در مقام رد قول او به مسطورات يكی
از كتب تواريخ و تراجم ( روضات الجنات ) استناد میكند ، يكی میگويد
اسفار سفرنامه است ،
|