هم خطا و غلط بر يك طفل دبستانی نيز مخفی نيست . آيا خود دانشمندان‏
مادی حاضرند قبول كنند اصول فلسفی و منطقی آنان هم صحيح است و هم غلط ؟
آيا همين مطلب كه الان از آنها نقل كرديم كه گفتند " ممكن است يك چيز
هم حقيقت و هم خطا بوده باشد " ممكن است هم حقيقت و هم خطا و هم صحيح‏
و هم غلط بوده باشد ؟
آنچه از دانشمندان درباب اجتماع حقيقت و خطا نقل كرديم درباره‏
تئوريها و فرضيه‏های بزرگ علمی است و منظورشان اين است كه يك تئوری و
يك فرضيه كه مشتمل بر چندين مطلب و شامل چندين واحد فكری است ممكن‏
است دارای يك جزء حقيقت و يك جزء خطا بوده باشد . البته اين چيزی‏
است كه قابل قبول است و ربطی به اصل " وحدت ضدين " ندارد .
ما درباره اين مطلب در همين مقاله آنجا كه نظريات ماترياليسم‏
ديالكتيك را بالخصوص درباره ارزش معلومات بيان و انتقاد می‏كنيم بحث‏
زيادتری خواهيم كرد .

. 4 آيا حقيقت موقت است يا دائمی ؟

اين مطلب نيز شايسته دقت است . دقت در اين مطلب از بسياری از اغلاط
و اشتباهات جلوگيری می‏كند .
محققين از منطقيين و فلاسفه قديم يكی از خواص حقيقی بودن مفاهيم و
محتويات فكری را " دوام " می‏دانستند و می‏گفتند " حقايق دائمی هستند
" . شيخ الرئيس ابوعلی بن سينا در منطق شفا درباره اين مطلب بحث كافی‏
كرده .
برای عده‏ای از دانشمندان جديد و بالاخص ماديين اين مطلب توليد اشتباه‏
كرده است و گمان كرده‏اند مقصود اين بوده كه موضوع يك فكر حقيقی و مطابق‏
با واقع بايد يك امر ثابت و جاويدان باشد و از اين راه به حمله‏
پرداخته‏اند و مدعی شده‏اند كه اين عقيده از آنجا برای دانشمندان قديم پيدا
شده است كه به اصل تغيير در طبيعت توجه نداشته‏اند و با توجه به اصل‏
تغيير در طبيعت بايد گفت حقايق موقت‏اند نه دائمی .
ماديين اعتقاد به دائمی بودن حقايق را از آثار جمود منطق قديم و از
خواص تفكر متافيزيكی می‏دانند .
بنابراين لازم است درباره اين مطلب توضيح بيشتری بدهيم .