طرح جديدی بود ( قرن يازدهم هجری و شانزدهم ميلادی ) در اروپا نيز جنبش
علمی و فلسفی عظيمی كه مقدماتش از چند قرن پيش از آن فراهم شده بود
پديد آمد و درست همان زمانی كه صدرالمتألهين در حال انزوا و خلوت به
تفكر و رياضت پرداخته بود و مدتی كوهستان قم را برای اين كار انتخاب
كرده بود تا بهتر بتواند افكار وسيع خويش را به رشته تحرير درآورد ، در
اروپا دكارت فرانسوی نغمه جديدی از خود ساز كرد ، ربقه تقليد قدما را از
گردن خويش دور افكند و راه نوی پيش گرفت و چندين سال در گوشهای از
هلند انزوا و گوشهنشينی اختيار كرد و فارغ از امور زندگانی ، روزگار
خويش را وقف امور علمی كرد .
از زمان دكارت به بعد اروپا به سرعت سرسامآوری به كشفيات علمی نائل
گشت . در تمام رشتههای علمی طريق تحقيق عوض شد و مسائل جديدی پديد آمد
. علاوه بر دانشمندانی كه در رشتههای علوم طبيعی و رياضی پيدا شدند ،
فلاسفه بزرگی نيز هر يك پس از ديگری ظهور كردند و فلسفه را وارد مراحل
تازهای كردند .
در فلسفه جديد اروپا به مسائلی كه سابقا در قرون وسطی مورد توجه بود
كمتر توجه میشود و در عوض يك عده مسائل جديد كه كمتر مورد توجه قدما
بود مطرح میشود .
در اروپا از زمان دكارت تا عصر حاضر مكاتب فلسفی گوناگونی پديد آمده
، هر دسته پيرو يك مكتب خاصی شدهاند . برخی به فلسفه تعقلی پرداختهاند
و برخی ديگر از دريچه علوم تجربی به فلسفه نظر كردهاند . بعضی مسائل
فلسفه اولی و حكمت الهی را قابل بحث و تحقيق دانسته و در اين زمينه
آراء و نظرياتی ابراز داشتهاند ، و بعضی ديگر مدعی شدهاند كه اساسا بشر
از درك اين مسائل عاجز است و آنچه تاكنون نفيا يا اثباتا در اين زمينه
گفته شده بلا دليل بوده است . گروهی در عقايد خود الهی شدهاند و گروهی
مادی .
روی هم رفته در آن فنی كه از قديم به عنوان " فلسفه حقيقی " يا "
علم اعلی " شناخته شده است ، يعنی فن تحقيق در نظام كلی عالم و توضيح
سراپای هستی ، در اروپا چه در قرون وسطی و چه در دوره جديد پيشرفت قابل
ملاحظهای حاصل نشده است و يك سيستم قوی و قانعكنندهای كه فلسفه را از
تشتت و تفرق و پراكندگی نجات بخشد به وجود نيامده و همين امر موجب
پيدايش مشربهای ضد و نقيض در اروپا شده است و آنچه هم از تحقيقات
اروپايی قابل ملاحظه و شايسته تحسين و
|