پاورقی : > شكاكان را وادار نموده است كه ارزش قطعی معلومات را نفی كنند اختلاف ادراكات موجودات ادراك كننده است . پيروهون مؤسس مكتب شكاكان يكی از ده سببی كه برای نفی ارزش يقينی معلومات دليل آورده اختلاف ادراكات اشخاص مختلف است . اينكه ما ابتدائا پيروان مكتب ماترياليسم ديالكتيك را جزو اصحاب جزم و يقين شمرديم ، به حسب ادعای خود آنها بود و الا در حقيقت در مقابل مكتب شك ( سپتی سيسم ) و مكتب متافيزيك ، مكتب سومی از لحاظ بيان ارزش معلومات وجود ندارد ، يا بايد از اصول متافيزيك پيروی نمود و يا تابع " سپتيسيسم " شد . تفصيل بيشتر در مقاله چهارم خواهد آمد . . 1 برای آنكه مقصود واضح شود بايد اين مقدمه را در نظر داشت : در اصطلاح فلسفی علم بر دو گونه است : علم حضوری و علم حصولی . علم حضوری يعنی علمی كه عين واقعيت معلوم پيش عالم ( نفس يا ادراك كننده ديگری ) حاضر است و عالم شخصيت معلوم را میيابد ، مانند علم نفس به ذات خود و حالات وجدانی و ذهنی خود . علم حصولی يعنی علمی كه واقعيت معلوم پيش عالم حاضر نيست ، فقط مفهوم و تصويری از معلوم پيش عالم حاضر است ، مثل علم نفس به موجودات خارجی از قبيل زمين ، آسمان ، درخت ، انسانهای ديگر ، اعضای بدن خود شخص ادراك كننده . در علم حضوری مطابق تعريف بالا علم و معلوم يكی است يعنی وجود علم عين وجود معلوم است و انكشاف معلوم پيش عالم به واسطه حضور خود معلوم است در نزد عالم و از اين جهت اين علم را " حضوری " مینامند به خلاف علم حصولی كه واقعيت معلوم غير از واقعيت علم است و انكشاف معلوم پيش عالم به واسطه مفهوم يا تصويری است كه از وی در پيش خود دارد و به عبارت ديگر به واسطه حصول صورتی است از معلوم در نزد عالم و از اين جهت اين علم را " حصولی " مینامند . تمام اطلاعات ما نسبت به عالم خارج از ذهن علم حصولی است . در علم حصولی آن چيزی كه ذهن اولا و بالذات و بلا واسطه میيابد همان >