اشكال يا تقرير
اين دانشمندان میگويند نظر به فرمول زير از پذيرفتن مغايرت ميان علم و واقعيت خارج ناچاريم . اگر معلوم را كه جزئی از واقعيت خارجی است " الف " فرض كنيم و جزئی از مغز را كه از تأثير معلوم متأثر است " ب " فرض كنيم اثر كه فكر و ادراك میباشد با " الف بهاضافه ب " مساوی بوده و هيچگاه مساوی " الف " تنها و يا مساوی " ب " تنها نخواهد بود .پاسخ
معلوم را " الف " و جزء مغزی را " ب " و اثر مادی مفروض را " ك " و صورت علميه را " ج " فرض میكنيم ، فرمول مزبور وقتی میتواند درست بوده باشد كه ( ج = ك ) اثبات شود وگرنه ارزشی نخواهد داشت . و خلاصه اين مطلب به لسان فلسفی اين است كه موجود ذهنی با موجود خارجی در ماهيت يكی هستند نه در وجود ، و آنچه محال است اتحاد دو موجود مستقل در وجود است نه اتحاد دو موجود در مهيت با اختلاف در وجود كه يكی وجود خارجی منشأ آثار بوده باشد و ديگری وجود ذهنی ( غير خارجی ) غير منشأ آثار .اشكال
صورت علمی يا فكر و ادراك اگرچه برخی از خواص ماده را - مانند انقسام وپاورقی : > حاضر سازيم تا بتوانيم حكم كنيم كه اين شی تصور شده در خارج وجود دارد ، و اگر بنا شود آنچه در ذهن ما پيدا میشود از هر جهت غير از خارج باشد محال است كه خاطره خارج در ذهن ما پيدا شود و خلاصه بيان اينكه روی فرضيه غلط ماديين درباب حقيقت علم و ادراك بايد هيچگاه هيچكس به هيچ نحو التفات به عالم خارج پيدا نكند .