پاورقی : > پيدا میشود " . ماديون كه قائل به اصالت ماده هستند يعنی ماده را تنها جوهر اصيل میدانند و در عين حال اساس معرفت و شناسايی را احساس و تجربه میدانند ، در باب بيان حقيقت " خود " يا " من " از حسيون پيروی كردند و گفتند كه " خود " يا " نفس " عبارت است از مجموعه افكار و خيالات و احساسات پی در پی كه برای يك متشكله مخصوص مادی پيدا میشود . اينكه بهتر است عقيده ماديون را راجع به حقيقت " خود " و اينكه اين تصور از كجا ناشی میشود از خود آنها بشنويم . دكتر ارانی در پسيكولوژی صفحه 104 میگويد : " تأثير عوامل مؤثر فورا از روح معدوم نمیشود و ما بين تمام تأثراتی كه به دنبال هم روح را متأثر میسازند بهطور كلی يك رشته و رابطه عمومی موجود است كه فقدان آن باعث بيهوشی روح میشود و در حالت طبيعی هشيار بودن روح به واسطه وجود رابطه كلی مابين تمام عناصر و عوامل مؤثر است". و نيز در همان صفحه میگويد : " مفهوم " خود " بدين ترتيب پيدا میشود كه يك مشكله مادی دائما تأثرات خارجی ( صوت ، نور و غيره ) را میپذيرد و اين قضيه باعث میشود كه موجود زنده به وجود خود آشنا میشود " . در صفحه 105 میگويد : " دو جنبه " خود " را بايد از هم تشخيص دهيم : " خود مؤثر " و " خود متأثر " . غرض از " خود مؤثر " عبارت از هيكلی است كه من آن را خود میدانم و غرض از " خود متأثر " من خودم هستم كه از وجود خود اطلاع دارم . خود مؤثر نتيجه جميع شرايطی است كه آن را ايجاد نموده است مانند اجزاء مادی ، عوامل مؤثر در آن ( نور ، صوت و غيره ) ، احساساتی كه همراه تأثير عوامل است ، حركات ( ارادی و يا غير ارادی ) و غيره . خود متأثر ناظر و شاهد اين نتيجه كلی میباشد " . >