6 - اتحاد اسلام . ظاهرا ندای اتحاد اسلام را در برابر غرب اولين بار
سيد جمال بلند كرده ( 1 ) . منظور از اتحاد اسلام ، اتحاد مذهبی كه امری‏
غير عملی است ، نبود . منظور اتحاد جبهه‏ای و سياسی بود يعنی تشكيل صف‏
واحد در مقابل دشمن غارتگر ( 2 ) .
سيد به مسلمانان هشدار می‏داد كه " روح صليبی " همچنان در غرب مسيحی‏
، بالاخص در انگلستان زنده و شعله‏ور است . غرب علی رغم اينكه با ماسك‏
آزادمنشی ، تعصب را نكوهش می‏كند خود در دام تعصب ( خصوصا تعصب مذهبی‏
عليه مسلمانان ) سخت گرفتار است . سيد علی رغم آنچه فرنگی مابان ،
تعصب را نكوهش می‏كنند ، مدعی بود تعصب بد نيست ، تعصب مانند هر چيز
ديگر افراط و تفريط و اعتدال دارد . افراط در تعصب كه در انسان حس‏
جانبداری بی منطق و كور ايجاد می‏كند بد است ، اما تعصب به معنی "
تصلب " و غيرت حمايت از معتقدات معقول و منطقی نه تنها بد نيست ،
بسيار مستحسن است . سيد می‏گفت :
" اروپائيان ، چون اعتقاد دينی مسلمانان را استوارترين پيوند ميان‏
آنان می‏بينند ، می‏كوشند تا با نام مخالفت با تعصب اين پيوند را سست‏
كنند ولی خود بيش از هر گروه و كيش به تعصب دينی گرفتارند . گلادستون‏

پاورقی :
. 1 استاد محيط طباطبائی در كتاب " نقش سيد جمال در بيداری مشرق‏
زمين " بحث جالبی در اين زمينه كرده و نادر را پيشقدم دانسته‏اند .
. 2 رجوع شود به مقاله " الغدير و وحدت اسلامی " در كتاب " يادنامه‏
علامه امينی " [ يا كتاب " شش مقاله " اثر استاد شهيد ] و بحثهای‏
آقای محيط طباطبائی در كتاب " نقش سيد جمال الدين در بيداری مشرق زمين‏
" صفحات 77 - . 128