اينكه انسان با همين عقلش میتواند جلو برود ، ولی علاوه بر عقل ، انسان
يك مقدار عواطف و احساسات دارد مثل احساس جاه طلبی ، احساس حسد ،
احساس شهوت ، همينهايی كه جزو عواطف و احساسات ذكر كردهاند و
اينهاست كه در بشر احتياج به كنترل دارد و تمام فشار و تكيه قرآن هم روی
اين نكته است . به همين دليل هم يك نمونه در خود قرآن ذكر كرده و آن
نمونه سمبل و اصل است برای اين موضوع كه همان موضوع خلقت آدم است در
آنجا كه میفرمايد : ما به آدم گفتيم اين كار را نكن ، بعد شيطان وسوسه
كرد ، بعد ما او را از بهشت بيرون كرديم ، و دنبال آيه دارد كه : "
« فاما يأتينكم منی هدی » " شما بايد بروی بيرون ولی بعدا هدايت و
راهنمايی از طرف من برای شما خواهد آمد . معلوم میشود هدف انبياء كه
قرآن روی آن خيلی اصرار دارد فقط تعادل آن عواطف و احساسات بشر است و
آن دليلی كه آنها میآورند كه بشر عاقل ديگر احتياجی به اين ندارد كه خدا
يا غيب [ به كمك او ] بيايد ، البته اگر بشر عقل خالی بود بله ، ولی
چون عقلی است توأم با عواطف و احساسات ، برای تعديل و تعادل اين
احساسات و عواطف حتما احتياج به پيغمبر است ، و اين دليل قرآنی است و
نه فلاسفه اين را ذكر كردهاند [ و نه ديگران ] . فلاسفه رفتهاند روی احتياج
اجتماعی بشر به هم ، يا اگر هم بوده به طرزی بوده كه يك گوشه قضيه را
گرفتهاند . البته آيات زيادی در قرآن هست - كه جنابعالی خودتان بهتر
میدانيد - كه اگر بخواهيد ، آن آياتی را كه در خود قرآن هست راجع به
احتياج به نبوت [ مطرح نماييد ] ، و البته بعد هم راجع به اينكه چه كسی
نبی باشد همان طور كه فرموديد از راه آيات ، كه آيا نبی دليلش چيست ؟
فقط آيات و نشان دادن آيات ، آيات لفظی يا آيات كونی ، هر كدام باشد
آن هم از برای اينكه ما بفهميم كه اين نبی هست . ولی برای احتياج به
نبوت بهترين دليل روش خود قرآن است .
جواب : مسأله روش قرآن يك چيزی است كه همه میگويند كه هر چه ما
میگوييم روش قرآن همان است . اولا من كه به آن بيان عرض نكردم ، تازه
اگر میگفتيم ، بيانش درست هم بود ، كه چون عقل بشر ناقص است يك متمم
و مكملی برای آن لازم است ، من گفتم بشر احتياج دارد به يك ايمان ، نه
عقل بشر در دانستن احتياج دارد . [ اگر ايمان در كار نباشد ] عقل ديگر
قوه مجری نيست ، بلكه حتی تأييد میكند منفعت طلبی را . عقل انسان چه
حكم میكند به انسان ؟ میگويد منفعت را هر جا تشخيص میدهی برو دنبال آن
. شما تا به يك مصلحت بالاتری ايمان نداشته باشيد عقل به شما نمیگويد
برو دنبال آن مصلحت . وقتی يك ايمان به يك مصلحت بالاتر پيدا كرديد
|