بيان اهل كلام
يك بيانی معمولا اهل كلام كردهاند و اغلب در كتابهای معمولی همين بيان را ذكر میكنند كه آن البته بيشتر به خلقت انسان میخورد و اين توجيه برای خلقت همه عالم به هيچ وجه كافی نيست . به اين صورت بيان میكنند ، میگويند : انسان در اين دنيا دارای اراده و اختيار و آزادی است و در سر راه او كار خوب و كار بد هر دو قرار گرفته است . انسان میتواند كارهايی را انجام دهد كه خوب است و میتواند كارهايی را انجام دهد كه بد است ، بر خلاف حيوانات و برخلاف نباتات و جمادات كه برای آنها خوب و بد مفهوم ندارد . افرادی در دنيا كار خوب میكنند و افرادی كار بد . اگر قيامتی نباشد خوب و بدها هدر رفته ( خوبها هدر رفته و بدها هم به كيفر نرسيده است ) ، پس خلقت انسان به اين نحوه عبث است ، پس بايد قيامتی باشد برای اينكه نيكوكاران پاداش خودشان را دريافت كنند و بدكاران هم به كيفر خودشان برسند تا خلقت انسان بالخصوص از آن جنبهای كه استعداد نيكوكاری و بدكاری دارد ، از لغويت خارج شود .نقد بيان اهل كلام
اگر به اين شكل بخواهيم بيان كنيم ، ما بايد آخرت را طفيلی دنيا تلقی كنيم ، بگوييم چون انسانی در اين دنيا خلق شده و چون انسان كه در اين دنيا هست خوب و