داشته باشد تا احساس لذت جسمی بشود . بهترين و كاملترين نمونه‏اش خواب‏
است . ما در خواب لذت و رنج جسمی را به طور كامل احساس می‏كنيم . لذت‏
و الم آخرت يعنی بهشت و جهنم هم در عين اينكه برای ما صد در صد جسمی‏
حس می‏شود . هيچ لزومی ندارد كه جسمی باشد ، يعنی اين بدن دوباره آنجا
جمع شود و در آنجا واقعا آتشی حاضر كنند .
سؤال ديگر درباره مسأله " آكل و ماكول " است . اگر ما از صحبتهای‏
جلسات متعدد اين طور نتيجه بگيريم كه روحی و جسمی وجود دارد ، ديگر
مسأله " آكل و ماكول " حل است ، يعنی ما به جسمی معتقديم كه از همين‏
عناصر معمولی مادی تشكيل شده و به روحی معتقد هستيم كه حيات و شخصيت‏
می‏دهند و آن روح است كه شخصيت افراد را بالاختصاص تعيين می‏كند . پس‏
تشكيل و تجمع و تمركز مواد اشكالی ندارد كه همين اكسيژن ، هيدروژن ، كربن‏
، گوگرد و . . . است و در علم هم ثابت شده كه گوگردی كه اينجاست با
گوگردی كه در خورشيد است فرق ندارد و همان خواص را داراست . پس اگر
آنها را جمع كنيم و جسمی به وجود بياوريم ، هيچ لزومی ندارد همان جسمی‏
باشد كه در اينجا بوده است ، چون يك بدن هم در مدت 70 65 سال جسم‏
مادی‏اش در حال تغيير و تبديل است ، پس اگر روح در آن حلول پيدا كند
مسأله حل است .
استاد : هر دو سؤالی كه آقای . . . كردند و جوابی كه دادند درست است‏
، منتها همين چيزی كه الان ايشان گفتند اگر من می‏گفتم قبول نمی‏كردند !
صحبت اولشان اين بود كه آيا حتما ضرورت دارد كه يك جسمی وجود داشته‏
باشد تا لذت و الم جسمانی وجود داشته باشد يا نه ؟ جواب داده‏اند : نه .
واقع مطلب هم اين است كه نه ، چون ما كه لذت و الم را به جسمانی و
روحانی تقسيم می‏كنيم ، معنايش اين نيست كه بعضی از لذت و الم ها را
جسم می‏برد ، بعضی از لذت و الم ها را روح می‏برد ، همه لذت و الم ها را
روح می‏برد ، چون لذت و الم مربوط به آگاهی و خودآگاهی است و اصلا جسم‏
خودآگاه نيست . اگر ما را زير ضربه شلاق بزنند و كبودمان كنند واقعا اين‏
بدن ما دردش نمی‏آيد ، باز آن كه دردش می‏آيد همان ما هستيم ، منتها نوع‏
لذت يا المی كه روح می‏برد از اينجاست ، چون يك اتحادی ميان روح و بدن‏
هست و وقتی كه شما در اثر ضربه يك ناراحتی در اينجا ايجاد می‏كنيد و بر
آن اعتدال اساسی ضربه‏ای وارد می‏شود ، آن تبديل می‏شود به الم و لهذا
می‏گويند الم و لذت هر دو ( حتی جسمانيهايش ) در عالم روح است ، چيزی‏
كه هست راهش فرق می‏كند . الم روحانی