تكامل است ! بديهی است كه چنين نيست . تكامل يعنی گام برداشتن در مسير
كمال ، يعنی شیء متكامل كه منزل عوض میكند و مراحل را مرحله به مرحله
پشت سر میگذارد ، گذشته از عدم ثبات و در يك جا متوقف نبودن ، يك
امر ديگر هم در آن هست و آن اين است كه اين تغيير در مسير كمال صورت
گرفته است ، بدين معنی كه مبدئی را در نظر گرفتهايم ، بعد میگوييم در آن
متكامل شده است ، يعنی در مرحله بعد همان را در مرحله عالیتر و به مقدار
بيشتر دارد .
پس اگر مسير ، مسير كمال نباشد آن تغيير مرحله و آن تغيير و جابجا شدن
، تكامل نيست . اگر مسير بخواهد مسير كمال باشد بايد يك امری را ما در
نظر بگيريم بعد بگوييم آن امر را كه [ اين شیء ] در ابتدا داشته است كه
ما آن را كمال تلقی كردهايم در مرحله بعد همان را به شكل افزونتری دارد .
مثلا تكامل در علم و تكامل در صنعت را در نظر میگيريم . جامعهای در
مرحلهای از علم و دانايی و اطلاع و كشف اسرار طبيعت و در مرحلهای از
صنعت هست ، در مرحله ديگر تغيير میكند ، حال آيا هر تغييری را میتوانيم
بگوييم " تكامل " ؟ اگر در دوره بعد ، اين مردم جاهلتر و نادانتر شدند
، قدرت فنی و صنعتیشان ضعيفتر شد باز میتوانيم بگوييم تكامل پيدا
كردهاند چون با گذشته فرق كردهاند ؟ م ثلا آمار باسوادها سابق بيشتر بود
حالا كمتر شده است ، سطح سواد و معلومات قبلا بيشتر بود حالا كمتر شده
است ، آيا میتوانيم بگوييم چون اكنون در آن مرحله نيستند ، پس تكامل
است ؟ نه ، آن وقتی ما میگوييم تكامل است كه در دوره بعد ، آن جامعه از
نظر كميت يا كيفيت و يا از هر دو نظر در سطح بالاتر قرار گرفته باشد ،
يعنی اگر
|