می‏دهند . اگر اينجور باشد اين بيان همان اعتقاد متعارف و معمولی مشركين‏
زمان پيغمبر است . ولی بعضی می‏گويند قرآن می‏خواهد بگويد كه اينها الان به‏
حسب اعتقادات سخيف خودشان برای خدا غير خدا را شريك قرار می‏دهند حتی‏
در خالقيت البته نه اينكه اعتقاد به شريك دارند بلكه اصلا فكری در اين‏
زمينه ندارند ولی اگر شما از آنها بپرسيد كه تو چه كسی را عبادت می‏كنی ؟
ناچار می‏گويد خالق . بعد می‏گوييد خالق كيست ؟ آنگاه فطرتش جواب می‏دهد
: الله .
اين آيات را هم گفته‏اند ، ولی ما فعلا به اين آياتی كه ذو وجهين است‏
كاری نداريم .
سه جمله برايتان نقل می‏كنم ، يك جمله از حضرت رسول ، يك جمله از
نهج‏البلاغه و يك جمله از صحيفه سجاديه . البته اينها را برای نمونه ذكر
می‏كنم و الا در باب فطرت ، ما بيش از اينها حديث و روايت داريم .
جمله‏ای كه از رسول اكرم رسيده است اين حديث معروف است : ( 1 )
²كل مولود يولد علی الفطره فابواه يهودانه او ينصرانه او يمجسانه‏» (2) هر
مولودی كه متولد می‏شود ، بر فطرت الهی ، بر فطرت اسلامی به دنيا می‏آيد ،
پدران و مادران ( 3 ) هستند كه اينها را تغيير می‏دهند ، اگر يهودی هستند
يهوديش می‏كنند ، نصرانی هستند نصرانيش می‏كنند ، مجوسی هستند مجوسيش‏
می‏كنند ، هر كه هر گروهی هست آن گروهی‏اش می‏كند .

پاورقی :
. 1 اين حديث را بيشتر ، اهل تسنن روايت كرده‏اند ولی شيعه هم روايت‏
كرده است ، آنها متعدد روايت كرده‏اند ، در شيعه من يك جا بيشتر برخورد
نكردم .
. 2 صحيح بخاری ، كتاب الجنائز ، ابواب 80 و . 93
. 3 معلوم است كه اينها به عنوان نمونه عوامل خارجی ذكر شده‏اند .