جدال درونی
مثالی عرض میكنم : از خصوصيات انسان اين است كه ميان " من " های او گاهی جدال و كشمكش رخ میدهد كه اين جدال را گاهی تعبير میكنند به جدال عقل و نفس يا مثلا جدال اراده اخلاقی و هوای نفسانی به هر حال چنين جدالی در انسان هست و در حيوان جدال درونی معنی ندارد اين آزمايش در هر كسی كم و بيش وجود دارد ، در بعضی بيشتر و در بعضی كمتر : انسان تصميم میگيرد بر خلاف ميل طبيعی خودش كاری را انجام بدهد يعنی ميلش در يك جهت است ، تصميم میگيرد بر ضد ميل خودش كاری را انجام بدهد مثال خيلی ساده ای عرض میكنم : طبيب به انسان رژيم میدهد و او را از بعضی غذاها يا ميوه ها منع میكند ، يا خوردن از يك مقدار بيشتر را میگويد مضر است مثلا میگويد شما مرض قند يا فشار خون داری ، فلان چيز و فلان چيز را نخور انسان تصميم میگيرد اين دستور را اجرا كند ولی ميل سر جای خودش هست سر سفره ، ميل نفسانی شروع میكند به فعاليت كردن ، میخواهد انسان از همين غذايی كه ممنوع است بخورد گاهی انسان عملا بر ضد ميل خودش قيام میكند يعنی اراده اخلاقی اش و به تعبير ديگر عقلش بر نفسش غالب میشود ، هر چه دلش میخواهد گوش نمیكند گاهی هم اتفاق میافتد بر عكس ، ميلش بر اراده اخلاقی اش ، و به تعبير ديگر نفسش بر عقلش فائق میآيد اين دو حالت برای انسان پيش میآيد . يا انسان تصميم میگيرد ، سحر خيز باشد ، جدی هم تصميم میگيرد . ولی يك شب بيدار میشود ، میخواهد از رختخواب گرم بيرون بيايد ، اراده