است پس می‏بينيم كه چيزی در گذشته واجب نبود ، امروز واجب است ، چطور
شده ؟ زمان عوض شده است زمان كه عوض شده ، حكم اسلام هم عوض شده ؟ خير
، حكم اسلام اين است : " طبابت واجب است و هر چه هم كه برای طبيب‏
لازم است ، واجب است " ، در زمانهای مختلف آن " هر چه لازم است "
تغيير می‏كند ، وظيفه هم به همين اندازه تغيير می‏كند .
برويم سراغ مسائل ديگر نظير اقتصاد وجود يك عده افرادی كه اقتصاد
مسلمين را بچرخانند [ ضروری است ] مثلا بدون شك تجارت به طور كلی -
يعنی وساطت برای نقل كالا از توليد كننده به مصرف كننده - حال به هر شكل‏
می‏خواهد باشد ، واجب است زمانی آن مقداری كه مورد نياز مسلمين بود ، با
همان تجربيات عادی هم به دست می‏آمد يك روز ديگر آن نيازی كه مسلمين‏
دارند ، با اين معلوماتی كه كسی پيش دست بابايش كار كرده باشد ، به‏
دست نمی‏آيد ، حتی بايد معلومات رياضی به دست آورد تا بشود در دنيای‏
امروز ، اقتصادی را چرخاند ، بنابراين امروز انجام دادن آن واجب كفايی ،
مشروط به فرا گرفتن يك سلسله معلومات بسيار زيادی است ، پس بايد آن‏
معلومات را به دست آورد .
مثال ديگر : قرآن می‏گويد : " « اعدوا لهم ما استطعتم من قوش و من رباط
الخيل »" در مقابل دشمن تا آخرين حد امكان نيرو تهيه كنيد زمانی بود كه‏
چهار تا آهنگر می‏توانستند آن وسائل نيرو را با همان معلومات تجربی زمان‏
خودشان تهيه كنند ، ولی يك زمان ديگر انجام اين وظيفه معلومات بسياری‏
می‏خواهد ، علم ساختن بمب اتمی هم لازم است ، پس برای آنكه آن وظيفه‏
انجام داده شود واجب است كه اين [ مبحث ] هم خوانده شود [ شايد بگوييد
] مگر پيامبر گفت