بزرگتری در آينده فدا كند آقا همايون چون به زندگی بعد از مرگ ايمان‏
دارد و مصالح بزرگ آينده‏اش در گروی اين فداكاری است ، اين كار را
انجام می‏دهد او حساب می‏كند كه كسی بهشتی است كه از مالش بگذرد و انفاق‏
كند كسانی كه در سطح بالاتری می‏انديشند و تكامل و رستگاری در جهان آخرت‏
را در گروی گذشتن از مرحله پست مادی می‏دانند ، به خاطر منفعت بزرگتر در
آينده ، از منفعت آنی می‏گذرند .
اين جواب به نظر من به هيچ وجه صحيح نيست ، يعنی اولا به قول طلبه‏ها
" تفسير بما لا يرضی صاحبه " است ، بحث در اين نبوده كه آيا انسان به‏
خاطر نفع به معنی عامی كه به خودش عايد می‏شود كاری می‏كند ، يا می‏تواند
از دايره خير خودش خارج بشود يعنی كاری را انجام دهد كه خير خودش را در
آن كار در نظر نگرفته باشد هيچكس در دنيا پيدا نمی‏شود كه مدعی شود انسان‏
كاری را انجام می‏دهد بدون آنكه خيری را در نظر بگيرد .
ثانيا طبق اين مطلب خود مذهب هم می‏تواند زير بنا واقع شود ، چرا اين‏
طور نتيجه می‏گيرند كه " مذهب رو بناست " ؟ اين كه شما داريد اين جور
گسترش می‏دهيد كه ايمان هم شخصيت انسان را توسعه می‏دهد و آن كسی كه به‏
حيات جاويدان ايمان دارد ، باز به خاطر منافعی كه در دنيای ديگر به او
برسد اين كار را می‏كند ، پس باز به خاطر منفعت اين كار را كرده است‏
اگر شما اقتصاد را تا اينجا توسعه بدهيد كه شامل آنچه هم كه در دنيای‏
ديگر به انسان می‏رسد بشود ، پس مذهب می‏آيد جزو زير بنا قرار می‏گيرد ،
پس اين نتيجه‏ای كه اينها می‏خواهند بگيرند كه " مذهب به طور كلی رو
بناست " چه نتيجه‏ای است ؟