. . . ( 1 ) اينها سبب چنين روحيه‏های پليدی در او شده است . اين‏
آياتی كه الان خوانديم همان‏طور كه مفسرين گفته‏اند جواب به يك سوال مقدر
و غيرمذكور است ، يعنی در آيات ذكر نشده است ولی چنين مطلبی را عرضه‏
می‏داشته‏اند .

قياس كردن وضع آخرت با وضع دنيا

آن مردم به واسطه همان ترف يعنی مترف‏بودن و متنعم بودن به نعمتها ،
كم‏كم اين خيال برايشان پيدا شده بود كه اساسا يك نوع امتياز ذاتی از
ديگران دارند ، [ لذا ] يك نوع عزت بلاجهت برای خود قائل بودند ، و از
جمله حرفهايی كه اينها می‏زدند اين است كه به اصطلاح معروف می‏گفتند سالی‏
كه نكوست از بهارش پيداست . دنيا و آخرت نمونه‏های يكديگرند . همين‏طور
كه خدا در دنيا ما را عزيز داشته است حتما در آخرت هم ما را عزيز خواهد
داشت . همين وضع فعلی دنيای ما قرينه است بر اينكه در آخرت هم وضع‏
همين‏طور خواهد بود . اگر آخرتی باشد ( ما نمی‏دانيم آيا دنيای ديگری هست‏
يا نيست ، ولی شما مسلمانها كه می‏گوييد دنيای ديگری هست ، فرضا دنيای‏
ديگری هم باشد ) باز وضع ما از شما بهتر خواهد بود ، به دليل دنيای فعلی‏
. همين‏طور كه در اينجا وضع ما از شما بهتر است و شما يك عده مردم فقير
محروم مفلوكی هستيد ، در آنجا هم حتما وضع ما بهتر خواهد بود .
اين يك خيالی است كه به شكلهای مختلف برای افراد بشر پيدا

پاورقی :
. 1 [ چندجمله‏ای از ابتدای اين جلسه روی نوار ضبط نشده است . ]