افتاده‏اند كه يعنی چه ؟ صحبت اين است كه قيامت در چه زمانی است ،
قرآن هم می‏گويد علمش با خداست . بعد پشت سرش می‏گويد همينكه ديدند
چنين شد ( از گذشته خبر می‏دهد ) .
روی اين جهت، بعضی از مفسرين گفته‏اند شايد مقصود از كلمه " « متی هذا
الوعد »" قيامت نباشد، مقصود از آن وعده ، وعده عذاب در دنيا باشد نه‏
عذاب در آخرت ، كه عذاب در دنيا مانند آنچه در بدر اينها گرفتار شدند.
ولی آن با آيه قبل كه صحبت از " « اليه تحشرون »" است جور درنمی‏آيد.
برخی گفته‏اند شايد از نظر اينكه مستقبل محقق‏الوقوع است ، در " « فلما
رأوه زلفه »" لما به معنی متی باشد : هر زمان كه آن را نزديك ببينند
چنين خواهد شد ، و حال آنكه آنجا لما است نه متی .

حيات برزخی و حالت معاينه

جواب صحيح اين است كه قرآن می‏گويد آنچه شما اكنون سوال می‏كنيد كه‏
قيامت چه زمانی است ، هست يا نيست ، برای انسان از لحظه مرگ عيان‏
می‏شود ، چون همه بحثها سر اين است كه آيا انسان با مردن پايان می‏پذيرد
يا از جهانی به جهان ديگر انتقال پيدا می‏كند ؟ برزخ ، خودش ابتدا و
دروازه قيامت است . مكرر گفته‏ايم كه آيات زيادی در قرآن هست كه دلالت‏
بر حيات برزخی می‏كند كه انسان نه تنها در قيامت ، بلكه در نشئه ديگری ،
در عالم برزخ قطعا حيات دارد .
در احاديث وارد شده است كه در وقت مردن ، لحظه‏ای برای انسان هست كه‏
آن لحظه لحظه معاينه است . مقصود اين است كه محتضر پيش از آنكه بميرد
، يعنی پيش از آنكه از اين جهان منتقل بشود ، جهان