نشود با خداست ، و سعدی چه تشبيه خوبی میكند ! انسان را تشبيه میكند به
شاخه تر كه تا وقتی كه تر است آن را به هر شكلی كه بخواهی درمیآوری ،
اما وقتی كه خشك شد ديگر به هيچ شكلی نمیتوان درآورد :
هر كه در خردیاش ادب نكنند
|
در بزرگی صلاح از او برخاست
|
چوب تر را چنانكه خواهی پيچ
|
نشود خشك جز به آتش راست
|
صفات در انسان استحكام و رسوخ پيدا میكند . يك وقت صفت بد در انسان
استحكام و رسوخ پيدا میكند ، قهرا زوالش مشكل است ، و يك وقت صفت
خوب در انسان رسوخ پيدا میكند ، آن هم زوالش مشكل است . اصلا ما به چه
كسی میگوييم " عادل " ؟ كسی كه دارای ملكه تقوا باشد كه میشود به او
اعتماد كرد ، يعنی كسی كه تقوا در روحش رسوخ كرده و روحش بر تقوا
استحكام و استقرار پيدا كرده است و لهذا منحرف شدنش خيلی بعيد است .
قرآن به پيغمبر میفرمايد تو بر خلق بسيار عظيمی استقرار پيدا كردهای .
در اينجا خلق پيغمبر اكرم به عظمت ياد شده است . همينطور كه بعضی از
مفسرين فرمودهاند ، اين آيه بيشتر ناظر به اخلاق اجتماعی پيغمبر است ،
يعنی تو از نظر اخلاق اجتماعی فوقالعاده اخلاق عظيمی داری . آن اخلاقی را كه
ناشی از عظمت روح باشد میگويند " اخلاق عظيم " ، يعنی استقامتها ، تحمل
شدايد ها ، صبرها ، حلمها ، گذشتها . خدا پيغمبر را به خلق عظيم ياد
میكند ، در عكسالعملهايی كه پيغمبر در مقابل كفار و مشركين از خود بروز
میداد .