پاورقی : 1 - سوره آل عمران ، آيه . 26
است . همچنان كه خدا آنها را به موجب گناهانی كه خودشان مرتكب شدند ،
گرفت و اخذ كرد و در دنيا و آخرت معذب ساخت ، با اينها هم چنين خواهد
كرد ، كه آيه بعد تفسير همه اينهاست : « ذلك بان الله لم يك مغيرا
نعمه انعمها علی قوم حتی يغيروا ما بانفسهم وان الله سميع عليم ». عرض
كرديم تكيه اين چند آيه روی اختيار بشر است . در اين آيه يك اصل كلی
ذكر میكند كه يكی از شاهكارهای قرآن است . ما دو آيه شبيه يكديگر در
قرآن داريم كه هر يك دارای نكتهای است كه ديگری فاقد آن است . يكی در
سوره رعد است كه میفرمايد : « ان الله لا يغير ما بقوم حتی يغيروا ما
بانفسهم »يعنی خدا آن اوضاع و احوالی را كه در يك قومی وجود دارد هرگز
عوض نمیكند مگر آنكه خود آن قوم آنچه را كه مربوط به خودشان است يعنی
مربوط به روح و فكر و انديشه و اخلاق و اعمال خودشان است عوض كنند .
يعنی اگر خداوند اقوامی را به عزت میرساند و يا اقوامی را از عزت به
خاك ذلت فرو مینشاند ، اگر اقوامی را كه پايين بودند بالا برد و اقوامی
را كه بالا بودند پايين آورد [ به موجب آن است كه آن اقوام آنچه را كه
مربوط به خودشان است تغيير دادند ] . البته همه به دست خداست . « قل
اللهم مالك الملك تؤتی الملك من تشاء و تنزع الملك ممن تشاء و تعز من
تشاء و تذل من تشاء ، بيدك الخير انك علی كل شیء قدير »( 1 ) . همچنين
در دعای افتتاح میخوانيم : « الحمد لله الذی يؤمن الخائفين ، و ينجی
الصالحين ، و يرفع »
پاورقی : 1 - سوره آل عمران ، آيه . 26 |