پاورقی : 1 - سوره هود ، آيه . 117 2 - سوره اسراء ، آيه . 15
مگر خودشان خودشان را عوض كنند . بلا تشبيه مثل اينكه كسی بيايد در مغازه
شما و بگويد فلان سفته را امضاء كن . میگوييد من امضاء نمیكنم مگر اينكه
چنين باشد . بيش از اين نگفتهايد كه نمیكنم .
اما يك وقت تعبير « لم يك مغيرا »[ به كار رفته است ] . قرآن وقتی
كه میخواهد سنت خدائی را بگويد كه خدائی ما چنين ايجاب میكند و غير از
اين محال است و اين قطعی و ضروری و لا يتخلف است ، با اين تعبيرها
میگويد ، مثلا میگويد : « ما كان ربك ليهلك القری بظلم و اهلها مصلحون
( 1 ) چنين نبوده و نيست ذات پروردگار تو كه به مردمی به صرف اينكه
منكر خدا هستند اما وضع خودشان را از نظر عدالت اصلاح كردهاند ظلم كند .
يا : « و ما كنا معذبين حتی نبعث رسولا »( 2 ) كه اصوليين میگويند اين
آيه " قبح عقاب بلا بيان " را بيان كرده است . ما هرگز چنين نبوده و
نيستيم كه مردمی را كه به آنها اتمام حجت نشده است عذاب كنيم . يعنی
خدايی ما ايجاب نمیكند و بر ضد خدايی ماست كه مردمی را كه به آنها
اتمام حجت نشده است عذاب كنيم .
در آن آيه همين قدر گفت : « ان الله لا يغير ما بقوم ». ولی اينجا
میفرمايد : « ذلك بان الله لم يك مغيرا نعمه انعمها علی قوم »اين بدان
موجب است كه خدا هرگز چنين نبوده و نيست ( در اموری كه به خدا نسبت
داده میشود زمان مطرح نيست ) ، خدا اصلا چنين نيست ، خدايی خدا چنين
ايجاب نمیكند كه نعمتی را از مردمی سلب كند پيش
پاورقی : 1 - سوره هود ، آيه . 117 2 - سوره اسراء ، آيه . 15 |