پاورقی : 1 - سوره كهف ، آيه . 29 2 - سوره انسان ، آيه . 3
مشيت الهی و عموم قضا و قدر را قائل است كه هيچگونه منافاتی بين آن و
اختيار و اراده بشر نيست . از جمله آياتی كه مسئله اختيار و اراده بشر
را به طور جدی مطرح فرموده است همين آيه و چند آيه بعدی است . میگويد :
« ذلك بما قدمت ايديكم »نمیگويد اين به موجب اعمال شماست ، كه
بگوييم ما اختيار داشتيم يا نداشتيم . میگويد : « بما قدمت ايديكم » به
موجب كارهايی كه به دست خودتان يعنی به اراده و اختيار خودتان بدون هيچ
اجباری انجام داديد . خدا شما را مختار و آزاد آفريد « فمن شاء فليؤمن و
من شاء فليكفر »( 1 ) هر كه میخواهد يعنی به اختيار خودش ايمان آورد و
هر كه میخواهد كفر بورزد . « انا هديناه السبيل اما شاكرا و اما كفورا
( 2 ) ما راه را به بشر نموديم ، اين ديگر به خود او بستگی دارد كه شاكر
باشد يا كافر .
اينجا همين مطلب را ذكر میكند : « ذلك بما قدمت ايديكم و ان الله
ليس بظلام للعبيد ». اينها به دست و اختيار خودتان به وجود آمده است
نه به دست خدا كه در نتيجه ظلم باشد كه كسی كار را مرتكب شده باشد ، و
عذاب را ديگری متحمل بشود ، خدا كار را انجام دهد ولی عذاب را بر بنده
بكند . نه ، آنوقت میشود ظلم . « و ان الله ليس بظلام للعبيد »و اينكه
بايد بدانيد خدا هرگز به بندگان خود ظلم نمیكند . اينجا دو تا نكته است
كه بايد عرض بكنم . يكی اينكه كلمه " عبيد " آورده كه علامت استرحام
است . يعنی خدا چگونه به بنده
پاورقی : 1 - سوره كهف ، آيه . 29 2 - سوره انسان ، آيه . 3 |