پستترين حيوانات و جنبندهها میخوانيم كه اينها دارای اين مميزات و
خصوصيات هستند . يكی از خصوصياتشان اين است كه با ديگران پيمان میبندند
( پيمان بستن به اصطلاح قول شرف دادن است ، شرف انسانيت را گرو گذاشتن
است ) ولی اين پيمانشان دسيسهای بيش نيست ، آن را نقض میكنند . نه
اينكه فقط يك بار نقض بكنند بلكه هر پيمانی كه میبندند نقض میكنند .
ما در امور دينی میگوئيم هيچكس معصوم نيست ، امكان خطا ، لغزش و گناه
برای همه هست ، اما فرق است ميان كسی كه پايبند به تقوا است و احيانا
گناهی از او سر میزند و اين سر زدن گناه ، برای او يك امر غير عادی است
و لهذا بعد پشيمان میشود ، خودش را ملامت میكند و تصميم میگيرد كه ديگر
چنين كاری نكند ، و ميان كسی كه اساسا گناه برای او مفهومی ندارد ، پشت
سر يكديگر مرتكب میشود و اين نشان میدهد كه آن معنايی كه ما به آن
میگوييم " تقوا " اصلا در اين شخص وجود ندارد . قرآن درباره اين
پستترين حيوانها كه جز عدهای از انسانها نيستند ، نمیگويد اينها يك بار
نقض عهد كردند ، چون ممكن است گفته شود لغزشی از اينها سر زده است .
میگويد : " آنها كه هر وقت پيمان میبندند پيمان خويش را نقض میكنند
" . و عرض كرديم كه مسئله وفای به عهد و پيمان يك مسئله انسانی است ،
مسئلهای است كه وجدان هر انسانی به آن حكم میكند و اعم است از اينكه
آنكه پيمان میبندد مسلمان باشد يا نباشد ، اساسا خداشناس باشد يا نباشد
، به ماوراء الطبيعه معتقد باشد يا نباشد . از آن چيزهايی است كه وجدان
انسانی هر كسی به آن حكم میكند . پس آن آدمی كه هيچگاه پايبند به وفای
|