كينه توزی را فرو مینشاند ، در نتيجه عقل ، آزاد فكر میكند . سعدی میگويد
:
حقيقت سرائی است آراسته
|
هوا و هوس گرد برخاسته
|
نبينی كه هر جا كه برخاست گرد
|
نبيند نظر گر چه بينا است مرد
|
تو را تا دلت باشد از حرص باز
|
نيايد به گوش دل از غيب راز
|
در اين زمينه دو جمله از حضرت امير (ع) است كه عالی است و مطلب را
میشكافد :
1 - « اكثر مصارع العقول تحت بروق المطامع » ( 1 ) . " مصرع " به
معنی خوابگاه و محلی است كه انسان به زمين میخورد . ( مثلا محلی كه پشت
پهلوان به خاك رسيده است " مصرع " است ) . بيشترين نقطههايی كه
پهلوان عقل به زمين میخورد آن جايی است كه برق طمع در دل پيدا میشود .
2 - « عجب المرء بنفسه احد حساد عقله » ( 2 ) خوش آمد انسان از خود ،
خودپسندی يكی از حاسدان عقل است . حسود دشمن است با محسود و میخواهد او
را زمين بزند و نابود كند . عجب میخواهد عقل را از مقام خودش ساقط كند
. چرا تقوا بينش را میافزايد ؟ زيرا تقوا كه آمد ، طمع نيست ، عجب
نيست ، هوا و هوس نيست ، گرد و غبار نيست ، روشنايی است . در فضا
اگر مه يا دود بيايد ، از يك متری اشياء را نمیبينيم . تقوا صفا است ،
صاف بودن فضای روح است .
پاورقی :
1 - نهج البلاغه ، حكمت . 219
2 - نهج البلاغه ، حكمت . 212