مشيت الهی و عموم قضا و قدر را قائل است كه هيچگونه منافاتی بين آن و
اختيار و اراده بشر نيست . از جمله آياتی كه مسئله اختيار و اراده بشر
را به طور جدی مطرح فرموده است همين آيه و چند آيه بعدی است . می‏گويد :
« ذلك بما قدمت ايديكم »نمی‏گويد اين به موجب اعمال شماست ، كه‏
بگوييم ما اختيار داشتيم يا نداشتيم . می‏گويد : « بما قدمت ايديكم » به‏
موجب كارهايی كه به دست خودتان يعنی به اراده و اختيار خودتان بدون هيچ‏
اجباری انجام داديد . خدا شما را مختار و آزاد آفريد « فمن شاء فليؤمن و
من شاء فليكفر »( 1 ) هر كه می‏خواهد يعنی به اختيار خودش ايمان آورد و
هر كه می‏خواهد كفر بورزد . « انا هديناه السبيل اما شاكرا و اما كفورا
( 2 ) ما راه را به بشر نموديم ، اين ديگر به خود او بستگی دارد كه شاكر
باشد يا كافر .
اينجا همين مطلب را ذكر می‏كند : « ذلك بما قدمت ايديكم و ان الله‏
ليس بظلام للعبيد ». اينها به دست و اختيار خودتان به وجود آمده است‏
نه به دست خدا كه در نتيجه ظلم باشد كه كسی كار را مرتكب شده باشد ، و
عذاب را ديگری متحمل بشود ، خدا كار را انجام دهد ولی عذاب را بر بنده‏
بكند . نه ، آنوقت می‏شود ظلم . « و ان الله ليس بظلام للعبيد »و اينكه‏
بايد بدانيد خدا هرگز به بندگان خود ظلم نمی‏كند . اينجا دو تا نكته است‏
كه بايد عرض بكنم . يكی اينكه كلمه " عبيد " آورده كه علامت استرحام‏
است . يعنی خدا چگونه به بنده

پاورقی :
1 - سوره كهف ، آيه . 29
2 - سوره انسان ، آيه . 3